Ontdek de geschiedenis van de Wadden
Ontdek de geschiedenis van de Wadden!
De zee geeft en de zee neemt
Eeuwenlang hebben de eilander gemeenschappen zich moeten aanpassen aan overstromingen, stormvloeden en veranderende kustlijnen. De natuur en met name de zee heeft een enorme rol gespeeld in de ontwikkeling van de eilanden. De zee heeft veel levens genomen. Maar de natuur en de zee hebben de eilanders ook veel gebracht: het jutten en de zeevaart zorgde voor inkomsten. Deze voortdurende wisselwerking tussen mens en natuur maakt de eilanden uniek!
De geschiedenis op de waddeneilanden is springlevend!
Van dappere walvisvaarders en stoere jutters tot eeuwenoude vuurtorens en historische dorpen, ieder eiland vertelt zijn eigen, unieke verhaal en zijn een schatkamer aan waardevolle historie, waar de geschiedenis volop zichtbaar is Wist je dat sommige eilanden ooit strijdtoneel waren van Europese grootmachten? Of dat traditionele gebruiken, zoals het jutten van aangespoeld hout, nog steeds in ere worden gehouden?
Ontdek hoe de eilanden door de eeuwen heen zijn gevormd door natuur en cultuur. Ontdek de prachtige en vaak eeuwenoude verhalen en historische locaties. Struin langs oude kerkjes, bezoek musea vol maritieme schatten of laat je verrassen door indrukwekkende verhalen van eilandbewoners.
De Stormvloed van 1825
Het is 1825. Een zware noordwesterstorm trekt over Nederland. Vele regenval en springtij zorgen voor een angstaanjagend hoog waterpeil en dan gebeurt het: Op talloze plekken ontstaan gaten in de dijken van de Zuiderzee en de dijk begeeft het. Een ramp! Grote delen van Friesland, Overijssel én de waddeneilanden overstromen...
-
Gevolgen voor Terschelling
De Waddenzeedijk van Terschelling, al jaren kwetsbaar door gebrek aan onderhoud, hield het niet. Zowel de buiten- als binnendijk braken door en het eiland kwam grotendeels onder water te staan. In dorpen zoals Midsland zochten bewoners veiligheid op hogere gronden. Vee werd in kerken ondergebracht en bewoners redden elkaar met bootjes. Ondanks de chaos bleef het dodental op Terschelling beperkt, maar de schade was enorm: landbouwgrond raakte verzilt, oogsten mislukten en veel boeren verloren hun inkomen...
-
Gevolgen op Ameland
Ook op waddeneiland Ameland stak op 3 februari 1825 in de ochtend een krachtige noordwesterstorm op, die in de loop van de dag steeds verder in kracht toenam. Tegen de avond stond het water al tegen de buitenduinen en rond zeven uur 's avonds braken de dijken door. De golven in de Westermieden waren zo hoog dat het leek alsof de Noordzee zelf het land had overgenomen. De dijken van Hollum, Ballum, Nes en Buren werden op meerdere plekken weggeslagen, waarbij diepe stroomgaten ontstonden, soms tot wel vier meter diep.
Monument Stormvloed Terschelling
In 1992 werd een monument geplaatst in Midsland om de ramp van de stormvloed te herdenken. Een gevelsteen toont hoe hoog het water stond, als stille waarschuwing voor de kracht van de natuur. Tussen 1995 en 2001 werd de Waddenzeedijk versterkt.
De stormvloed van 1825 herinnert ons aan de eeuwige strijd tegen het water. Voor Terschelling was het een wake-up call die leidde tot verbeterde bescherming en een tastbaar besef van de eilanders’ veerkracht.
80 jaar bevrijding!
De oorlog en bevrijding op waddeneiland Terschelling
Op 16 mei 1940 begon de bezetting van Terschelling toen Duitse kwartiermakers aan land kwamen. Het eiland, geïsoleerd in de Waddenzee, werd al snel een strategisch bolwerk binnen de Duitse Atlantikwall. De Nederlandse vlag op de Brandaris werd vervangen door het hakenkruis, en de Nederlandse militairen werden krijgsgevangen gemaakt.
Het dagelijks leven veranderde drastisch. Grote delen van het eiland werden spergebied, en de bewegingsvrijheid van bewoners werd beperkt. Lokale mannen werkten aan bunkers. Duitse soldaten verbleven bij gezinnen of in hotels. Ondanks aanvankelijk gemoedelijk contact, namen de spanningen toe naarmate de oorlog vorderde.
De oorlog liet diepe sporen na. Gevechten in de lucht en op zee eisten vele levens. Een van de zwaarste momenten was het neerstorten van de Halifax DK203 in 1943. In totaal verloren 43 eilanders het leven op zee, en gewonden en slachtoffers van beide zijden werden naar Terschelling gebracht.
Hoewel Nederland op 5 mei 1945 werd bevrijd, bleven Duitse troepen tot 5 juni op het eiland. De oorlog liet blijvende littekens achter, maar Terschelling herstelde zich, met de Brandaris als symbool van veerkracht.
Historische activiteiten op de Wadden
Deze historische activiteiten nemen jou mee terug in de tijd! Maak een historische dorpswandeling en ontdek alles over vroeger terwijl je door eeuwenoude straatjes loopt. Bezichtig één van de vele bunkers die op alle eilanden tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn gebouwd of breng een bezoek aan de Cultureel Ambachtelijke dag op Ameland en waan je in de 19e eeuw.
Cultuurhistorische dorpswandeling Schiermonnikoog
Laat je meenemen op een unieke ontdekkingstocht door het charmante Schiermonnikoog met eilandergids Arend Maris. Hij laat het verleden én heden van het eiland tot leven komen met prachtige verhalen en humorvolle anekdotes over "us Lytje Pôle" en haar bewoners.
In ongeveer twee uur ontdek je de rijke historie en bijzondere cultuur van dit unieke eiland, op een manier die je niet snel zult vergeten. Laat je verrassen, verwonderen en vooral inspireren tijdens deze bijzondere wandeling!
-
Jutten op waddeneiland Terschelling
Het jutten zit de Terschellinger in het bloed. Bij een zware storm zijn de blikken al snel op het strand gericht. Door de historie heen bracht de zee veel naar het eiland. Een bron van spullen en sterke verhalen.
Guusjen! Dat is de kreet waarmee de eilanders naar het strand spoeden wanneer er een schip in zwaar weer is gekomen. Om de jutkoorts goed te kunnen begrijpen moet je terug in de geschiedenis.
Toen het eiland nog geen toerisme kende, moest men leven van het land en de zeevaart. Zodra er iets aanspoelde - vooral hout - was men er als de kippen bij. Want dat wat bouwstof voor huizen en boerderijen. Vele scheepswrakken zijn verwerkt in boerderijen. De namen van gestrande schepen kom je ook overal op het eiland tegen.
-
Natuurlijk is ook nu het jutten nog populair. Strandjutten gebeurde en gebeurt lopend, met de fiets, paard en wagen en nu ook met terreinauto’s. Voor dat laatste is een ontheffing nog nodig. Sinds de container ramp in 2019, is het pijnlijk duidelijk geworden dat er naast kostbare spullen ook enorm veel afval aanspoelt. Een nieuw soort jutten is al een aantal jaren geleden ontstaan: het Milieujutten. Dat is samen het strand opruimen en zorgen dat je het eiland nog mooier achterlaat.
-
Demonstratie paardenreddingboot Ameland
Er is een schip in nood! De bemanning dreigt te verdrinken. Op Ameland zijn de noodsignalen gezien en boer en paard snellen zich naar het reddingstation waar de paarden voor de reddingboot worden gespannen...
Deze manier van redden is nog steeds te zien in Hollum op Ameland!
-
Historische wandeling West-Terschelling
Tijdens de historische wandeling vertelt gids Cor anekdotes over Het Wakend Oog, de Brandaris, de oude begraafplaats, commandeurshuizen, Westerkerk en de doopsgezinde kerk (Vermaning). Ook wordt tijdens deze 2 km lange wandeling onder andere vertelt over de grote brand in 1666, strandingen, reddingen en bergingen, jutterij en strandvonderij, het vergaan van het goudschip Lutine. Ook de smeuïge en sterke verhalen ontbreken niet!
Historische wandelingen op Texel
Stap terug in de tijd en ontdek de fascinerende geschiedenis van Texel met De Historische Wandelingen. Verken sfeervolle dorpen zoals Den Burg en Oudeschild, waar eeuwenoude verhalen verborgen liggen. Wandel langs de Georgische begraafplaats en duik in het indrukwekkende verhaal over de Opstand van de Georgiërs of bezoek het oude vissersdorp Oosterend, ooit een belangrijk centrum van de walvisvaart.
De wandelroutes combineren de unieke natuur van Texel met verhalen over de invloed van de VOC, de maritieme geschiedenis en het dagelijks leven van de eilandbewoners door de eeuwen heen. Een bijzondere manier om Texel te ontdekken!
Strandjutten op Texel
Texel en strandjutten zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Al eeuwenlang spoelen bijzondere vondsten aan, die jutters door weer en wind verzamelen. In Maritiem- en Juttersmuseum Flora duik je in deze fascinerende traditie. Bewonder de schatten die jutters de afgelopen 75 jaar hebben verzameld en ontdek de verhalen achter deze unieke vondsten. Volgens de Texelse jutters is Flora het eerste en grootste juttersmuseum ter wereld!
Wil je het juttersgevoel écht beleven? Overnacht dan in Hotel De Waal, gerund door een echte juttersfamilie. Hier ervaar je de verhalen en traditie van dichtbij. Combineer je verblijf met een bezoek aan het juttersmuseum en ontdek hoe strandjutten een onmisbaar deel is van Texels identiteit.
Cultureel Ambachtelijke Dag Ameland
Op waddeneiland Ameland in het historische dorp Ballum kun je je één dag in het jaar helemaal onderdompelen in de sfeer van vroeger. De dag start met een optocht van paarden, allerlei oude landbouwwerktuigen en mensen in klederdracht. Bewoners geven demonstrarties van vroegere activiteiten, zoals mutsplooien, wassen, hoefsmeden, houtdraaien en nog veel meer.
Heb je trek of dorst gekregen? Kies dan voor een warme wafel, een puntzak Oudhollands snoep of strijk neer op één van de gezellige terrassen.
Historische locaties op de Wadden
Tragische gebeurtenissen, bijzondere en mooie gebeurtenissen. Sta je op dé plek waar het allemaal gebeurde, voel je de sfeer, je hoort de geluiden en maakt het allemaal mee. Breng een bezoek aan deze indrukwekkende historisceh locaties op de Wadden.
VOC en de Reede van Texel
In de Gouden Eeuw was de Reede van Texel een cruciale ankerplaats voor schepen van de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC). Hier bereidden schepen zich voor op hun verre reizen naar de Oost en Zuid-Amerika. De maritieme geschiedenis van dit bijzondere stukje Texel komt tot leven in museum Kaap Skil. Hier komt via de enorme maquette van de Reede van Texel de VOC-tijd tot leven.
Een bezoek aan Kaap Skil biedt ook een uniek inkijkje in het dagelijks leven van die tijd. Ontdek unieke vondsten uit scheepswrakken, luister naar de verhalen van scheepslieden en handelaren, en beleef Texel als belangrijk vertrekpunt voor de wereldhandel.
Drenkelingenkerkhof Vredenhof Schiermonnikoog
Diep verscholen in de schilderachtige duinen aan de Oude Reddingsweg op waddeneiland Schiermonnikoog bevindt zich het indrukwekkende Drenkelingenkerkhof Vredenhof. Deze serene plek herbergt de laatste rustplaatsen van voornamelijk jonge soldaten van diverse nationaliteiten, die allen één tragische overeenkomst delen: zij vonden hun einde tijdens de Eerste en Tweede Wereldoorlog en spoelden aan op dit eiland.
Elk graf vertelt een verhaal van moed, opoffering en verlies.
-
Het drenkenlingenhuisje Terschelling
Op het uitgestrekte strand van de Boschplaat, dichtbij het oostelijke punt van Terschelling, staat een uniek stukje geschiedenis: het Drenkelingenhuisje. Het huisje vertelt het verhaal van de scheepsbreuken die ooit het eiland teisterden.
Het originele huisje diende als noodvoorziening voor overlevenden van scheepsrampen. Het stond op vier palen, een herkenbaar baken op de Boschplaat waar de meeste schipbreuken plaatsvonden. Voor drenkelingen was het een essentiële voorziening om de eerste uren na een ramp te overleven.
Helaas raakte het huisje in 1953 zwaar beschadigd en dreigde het verloren te gaan. De VVV van destijds, zag het belang van het gebouw en kocht het voor 1 gulden. Na een grondige renovatie maakte de storm van 16 februari 1962 er definitief een einde aan: het huisje verdween in de golven.
-
In 2000 is het drenkelingenhuisje herbouwd en sindsdien het hele jaar door te bezoeken. Je kunt er komen met de strandbus, een huifkartocht of per fiets langs de duinen. Voor de echte avonturiers is wandelen een prachtige optie, maar vergeet niet dat je ook weer terug moet! In de winter zijn er extra mogelijkheden, zoals een strandtaxi of een excursie strandrijden.
Commandeurswoningen Ameland
In de 17e en 18e eeuw waagden dappere zeevaarders hun leven op de ruige Noordzee en in de ijzige wateren van het hoge noorden. En met succes! De walvisvaart van destijds bracht hen en de Amelanders flinke rijkdom.
Commandeurs bouwden dankzij deze welvarende walvisvaart hun huizen. Je kunt ze nog steeds bewonderen in de dorpen Hollum, Ballum en Nes. Als je door de oude straten wandelt, zie je de rijkversierde gevels en stevige deuren die herinneren aan avonturen op zee.
In museum Sorgdrager kom je alles te weten over deze avontuurlijke geschiedenis en over Hidde Dirks Kat, een beroemde Amelander zeevaarder.
Wist je dat...
De eilanden bruisen van de geschiedenis. Ieder eiland heeft verschillende interessant weetjes. Je vindt het hier!
De Terschellinger vlag
"Rood zijn de wolken, blauw is de lucht. Geel zijn de halmen, groen is het gras, wit is het zand. Dat zijn de kleuren van het Schellingerland." Dit poëtische eerbetoon weerspiegelt de elementen die Terschelling zo uniek maken: de dramatische luchten, uitgestrekte stranden en levendige duinlandschappen.
Het Amelander Wapen
Een harde noodzaak, dat was strandjutten vroeger. En zo komt Ameland ook aan haar wapen: Lang geleden, toen Amelanders afhankelijk waren van wat de zee bracht, roofden Terschellinger houtdieven hout van Amelander stranden, tot drie Amelander jutters ingrepen. In een nachtelijke tocht namen ze drie balken mee terug.
1666 en het Stryper Wyfke
In 2016 was het 350 jaar geleden dat de Engelse Furie voor de kust van Vlieland meer dan 150 koopvaardijschepen vernietigde, waarbij zo’n 2000 opvarenden omkwamen. Een dag later veranderde de Engelse admiraal Robert Holmes tijdens de Tweede Engels-Nederlandse oorlog van tactiek en werd het dorp West-Terschelling platgebrand. na het in brand steken trokken de Engelsen verder over het eiland naar het oosten. In de rook en de mist zagen ze in de verte de grafheuvel met enkele zerken. Een vrouwtje uit de buurt, bekend als het Stryper Wyfke, deed de uitspraak: "Ze staan er bij honderden, maar liggen er bij duizenden", verwijzend naar de graven. De Engelsen dachten dat er een vijandelijk leger klaarlag en maakten rechtsomkeer. Het Stryper Wyfke redde daarmee het oosten van Terschelling voor plundering en brandschatting. Later is er een standbeeld van het Stryper wyfke geplaatst aan de hoofdweg over Terschelling.
Striep verwijst naar een zeer oude nederzetting die iets ten westen van het huidige gehucht heeft gelegen. Een overblijfsel hiervan is het Strieperkerkhof, gelegen ten zuidwesten van Midsland. Uit onderzoek is gebleken dat op het Strieperkerkhof een houten kerkje heeft gestaan rond het jaar 850. Op het Strieperkerkhof zijn de oudste bewoningsresten van het eiland Terschelling aangetroffen. Op het kerkhof werd later een stenen kerk gebouwd, de Sint Maartenskerk, die in 1569 door de watergeuzen in brand is gestoken. De toren is in 1603 ingestort. Sindsdien is het Strieperkerkhof een grafheuvel waarin tot 1916 nog werd begraven.
Meer geschiedenis graag!
Kun jij niet genoeg krijgen van historische feiten, verhalen over vroeger of van prachtige historische bezienswaardigheden? Duik dan per eiland de geschiedenis in en ontdek het allemaal!
